اطلس کوپکو کمپانی سوئدی سازنده تجهیزات صنعتی است که در حال حاضر مالک ۶۸ کارخانه تولیدی در ۲۰ کشور جهان است. این کمپانی تا پیش از میانه قرن بیستم با نام اطلس دیزل فعالیت داشت که در سال ۱۹۴۸ و با حذف بخش تولید موتورهای دیزلی، نام خود را به اطلس کوپکو تغییر داد. کوپکو به اختصار به معنای شرکت تجاری پنوماتیک است و این نام از زیرمجموعه بلژیکی این شرکت وام گرفته شده است. امروز نیز بزرگترین واحد تولیدی این شرکت در آنتورپ بلژیک قرار دارد.
کمپرسور هوای اسکرو
کمپرسور اسکرو دستگاهی است که هوای محیط را به درون مکیده و در میان روتورهای نامتقارن نر و ماده‌ی خود فشرده میسازد. هر سیلندر تراکم این کمپرسور یک مرحله یا استیج فشرده سازی محسوب میشود و عموماً ایرند (airend) و در مدل‌های اطلس کوپکو المنت (element) نامیده میشود. نیاز مصرف کننده تعداد استیج‌های تراکم را معین میسازد. در صورت نیاز به فشار عملیاتی و دبی هوادهی هوای فشرده نرمال کمپرسورهای تک مرحله‌ای کفایت میکند؛ لیکن برای برخی از مصارف نیاز به دبی یا فشار بیشتری است. در مصارفی که نیاز به دبی هوای فشرده بیشتری داشته باشیم به سراغ کمپرسورهای اسکرو برقی خواهیم رفت که دو المنت به طور موازی بسته شده است. در مصارف نیازمند فشار عملیاتی بالاتر نیز دو مرحله یا المنت فشرده سازی به طور متوالی بسته شده اند که یکی LP یا Low Pressure بوده و هوای محیط را پیش‌فشرده میکند. سپس این هوا که، بسته به نسبت فشار المنت LP، تا چند بار افزایش فشار داشته است، در اختیار المنت HP یا High Pressure قرار میگیرد و تا فشار نهایی موردنظر فشرده میشود.
الکتروموتور
در کمپرسور دیزلی نیروی موردنیاز المنت که به چرخش دنده‌های دو سر شافت و در نهایت چرخش روتورهای اسکرو میانجامد از موتوری دیزلی تامین میشود. در کمپرسور اسکرو برقی این نیرو از موتور الکتریکی تامین میشود. در کمپرسورهای اطلس کوپکو از الکتروموتور مطابق با استاندارد IP55 TEFC برای محافظت در برابر رطوبت و غبار استفاده میشود. موتور الکتریکی نصب شده بر روی کمپرسورهای ZR موتور IE3 سرعت ثابت است.
الکتروموتور کمپرسور اسکرو برقی اطلس کوپکو، مدل Z که اویل فری بوده و هوا را با مکانیسمی عاری از روغن فشرده میسازد، از دو برند معتبر زیمنس و ABB تامین میشود. مدل و برند دقیق معمولا به بازاری که کمپرسور مخصوص آن طراحی شده بستگی دارد.
شماتیک فرآیندی کمپرسور ZR اطلس کوپکو
در تصویر بالا شماتیک فرآیندی و مسیر حرکت روغن، آب و هوا در داخل مدار کمپرسور اسکرو برقی و اویل فری اطلس کوپکو، مدل‌های آبخنک، را مشاهده میکنید.
هوای ورودی به درون مکیده شده، از فیلتر هوای نخست عبور داده میشود تا ذرات آن پاکسازی شود. در ادامه این هوای ورودی وارد المنت فشار ضعیف شده و تا چند بار فشرده میشود. جریان آب در ژاکت اطراف المنت فشار ضعیف به رنگ سبز ملاحظه میشود. در کمپرسور آبخنک خنکسازی المنت کمپرسور با کمک مبدل حرارتی پوسته و لوله انجام میشود. این عمل در کمپرسور هواخنک که مدل‌های متناظر در آن با عنوان ZT شناخته میشود با کمک پروانه‌ی فن و روغن انجام میشود.
هوای پیش‌فشرده شده در مرحله LP کمپرسور سپس به اینترکولر هدایت شده، خنک شده و به سوی مرحله HP یا فشار قوی میرود. المنت فشار قوی نیز با ژاکتی از آب خنک میشود. هوای فشرده سپس به افترکولر فرستاده شده، خنک میشود و از شیر خروجی خارج میشود.
کمپرسور اسکرو اویل فری
در کمپرسور اسکرو به طور معمول با پاشش روغن به داخل المنت و به میان روتورهای اسکرو مواجه هستیم. این پاشش یا تزریق روغن منجر میشود که جریان روغن در داخل محفظه تراکم حضور داشته و چند وظیفه‌ی حساس را بر عهده داشته باشد. فیلم روغن المنت و فواصل میان روتورها و سیلندر را آب بندی میکند. آب بندی از هدررفت هوای فشرده به صورت جریان برگشتی نیز جلوگیری میکند.
همچنین روغن حاضر در میان روتورها وظایف خنک سازی، پاک سازی و روانکاری را برعهده دارد. این سه مزیت، در کنار آب بندی فضای میان روتورها و سیلندر، منجر به افزایش بهره‌وری کمپرسور هوا میشود. لیکن همانطور که میدانیم برای برخی از مصارف، هوای فشرده خروجی می بایست تا حد امکان عاری از روغن باشد. در این مصارف که از هوای فشرده یا به طور مستقیم بر روی محصول نهایی استفاده میشود و یا به طور غیرمستقیم تجهیزاتی حساس را به کار میاندازد، حضور روغن به محصول و تجهیزات آسیب جدی وارد میکند.
در کمپرسور اسکرو اویل فری برای جایگزینی مزایایی که روغن در پی داشت و برای جلوگیری از افت بهره‌وری، راه‌های چاره‌ای اندیشیده شده است. نخست آنکه آب بندی پکیج المنت بسیار دقیق انجام میشود، در کمپرسور اویل فری اطلس کوپکو آب بندی Z یا Z seal اطمینان کافی از هوای فشرده عاری از روغن را فراهم می آورد. از دیگر سو، روتورهای کمپرسور با روکش‌های مخصوصی پوشیده میشود. این روکش‌ها عموما از دو نوع است: روکش تفلون و روکش مولیبدنوم دی سولفید. روکش تفلون یا پلی تترا فلوئورو اتیلن که در ظروف آشپزخانه نیز با آن آشنا هستیم برای درجه حرارت‌های معمولی کاربرد دارد و روکش مولیبدنوم دی سولفید درجات حرارت بالاتر را به موجب نقطه ذوب بالای خود پوشش میدهد.
کلیرانس یا فاصله روتورها با جداره سیلندر تراکم نیز محلی برای گریز هوای فشرده به صورت برگشتی و هدررفت است. در کمپرسور اویل فری این کلیرانس بسیار کاسته میشود، تا یک دهم میلیمتر.
اطلاعات فنی کمپرسور اویل فری اطلس کوپکو، ZR 250 فول فیچر
همانطور که در جدول بالا مشاهده میکنید، کمپرسور ZR 250 در ۴ فشار عملیاتی طراحی و ساخته میشود و در ۳ مورد از این فشارها در پکیج فول فیچر، مجهز به درایر داخلی، به بازار عرضه میشود. این سه فشار، فشارهای عملیاتی ۷/۵، ۸/۶ و ۱۰ بار بوده و در فشار ۱۳ بار نیز فاقد نسخه فول فیچر است.
کمپرسور اسکرو اویل فری اطلس کوپکو مدل ZR 250 از الکتروموتوری ۲۵۰ کیلوواتی بهره برده و آب خنک است. این دستگاه برای فشارهای عملیاتی ۷/۵، ۸/۶، ۱۰ و ۱۳ بار به ترتیب ظرفیت هوادهی یا دبی هوای فشرده خروجی متناظر ۴۳/۱، ۴۱، ۳۷/۴ و ۳۰/۹ مترمکعب بر دقیقه را ارائه میدهد.
سطح صدای کمپرسور ZR 250 اطلس کوپکو در رنج ۶۷ تا ۷۰ دسی بل بوده که برای شنوایی انسان آسیبی نداشته و مشابه با یک دستگاه لباسشویی یا ظرفشویی است. این کمپرسورها در دو نسخه استاندارد و فول فیچر تولید میشود که نسخه فول فیچر، بالطبع، سنگینتر است. نسخه فول فیچر کمپرسورهای اطلس کوپکو به درایر یا خشک‌کنهای ساخت اطلس کوپکو مجهز است. برای نسخه‌های استاندارد نیز امکان سفارش درایر برای نصب در کنار دستگاه وجود دارد.
کمپرسور اویل فری آب خنک اطلس کوپکو، ZT
کمپرسورهای آبخنک و هواخنک هرکدام مزایا و معایبی داشته و بسته به نیاز مصرف کننده و شرایط محیطی می بایست اقدام به انتخاب نسخه‌ی مناسبتر کرد. دستگاه‌های آبخنک در اطراف المنت‌های فشار ضعیف و فشار قوی خود ژاکتی از آب جاری به شکل مبدل حرارتی پوسته و لوله دارد تا دمای هوای المنت پایین نگاه داشته شود. در کمپرسور هواخنک خنکسازی با کمک جریان روغن در اطراف المنت و تهویه‌ی هوا به وسیله‌ی پروانه‌ی فن انجام میشود. برای مقایسه شماتیک فرآیندی جریان‌های روغن، آب و هوای کمپرسور هواخنک نیز در زیر مشاهده میکنید:
درایر داخلی، کمپرسور فول فیچر
هر مدل کمپرسور اسکرو آبخنک معمولا در چند نسخه ساخته میشود. این نسخه‌ها عموما عبارت است از نسخه استاندارد، نسخه فول فیچر و نسخه سرعت متغیر. کمپرسور فول فیچر مجهز به درایر یا خشک کن داخلی است که مزایایی را به همراه دارد:
- حذف رطوبت پیش از ورود آن به شبکه‌ی هوا
- اطمینان از فرآیند و کیفیت هوای فشرده بالاتر
- صرفه جویی در هزینه‌ی انرژی، نیازی به منبع انرژی خارجی نیست و نشت هوای فشرده نیز ندارد.
- افت فشار حداقلی
تولید رطوبت در کمپرسور امری اجتناب‌ناپذیر است، اما اگر به شکل صحیحی آن را مدیریت کنیم میتوان از آسیب به ماشین‌آلات پنوماتیک، موتورهای هوا، شیرها و هر قطعه‌ی دیگری جلوگیری نموده و همچنین خطر آلودگی محصول نهایی را نیز مرتفع ساخت. به منظور پیشگیری از تعمیرات غیرضروری و احتمال خواب خط تولید، توصیه میگردد منفعل نبوده و از پیش گام‌های مقتضی را برداریم تا هوای فشرده‌ای خشک، تمیز و مناسب برای عملیات خود به دست آوریم. درمطالب آتی به اهمیت خشک کردن هوای فشرده‌ی کمپرسور بیشتر خواهیم پرداخت.
برش فوق از مطلبی که پیشتر بر روی سایت قرار گرفته برداشته شده است. این پُست در خرداد ۱۳۹۹ و با عنوان درایر (خشک‌کن) مناسب برای کمپرسور شما بر روی وبسایت جهان کمپرسور قرار گرفته است.
بهره‌گیری از درایر یکپارچه‌ی داخلی، یا به زبان دیگر، تهیه کمپرسور فول فیچر که مجهز به درایر داخلی است مزایایی دارد که در بالا گفته شد. درایرها با مشخصات ظرفیت هوای فشرده و نقطه شبنم موردنظر عرضه و توسط مشتریان انتخاب میشود. درایر داخلی برای ظرفیت هوادهی هوای فشرده کمپرسور مورد نظر بهینه شده و با واحد کمپرسور به خوبی یکپارچه شده است.
برای آشنایی با برخی دیگر از مدل‌های کمپرسور هوای خشک یا بدون روغن اطلس کوپکو به پُست معرفی کمپرسور اویل فری ZT 200 این کمپانی مراجعه کنید. در آنجا لیستی از مدل‌های دیگر بررسی شده آمده است. بروشور ماشین آلات و تجهیزات جانبی اطلس کوپکو بر روی صفحه کتب راهنمای این برند قرار گرفته است.
