برای تبدیل هوا به هوای فشرده نیازمند توان هستید. در کمپرسور برقی، این توان به شکل الکتریسیته بوده و توسط موتور الکتریکی تولید می شود. متداول‌ترین موتور الکتریکی، موتور القایی قفس سنجابی سه فازی است. این نوع موتور در تمامی صنایع کاربرد دارد. بی‌صدایی و قابلیت اتکا این موتورها را جزئی از اکثریت سیستم‌ها، من جمله کمپرسور باد صنعتی، کرده است.
اجزای اصلی موتور الکتریکی چیست؟
موتور الکتریکی از ۲ قسمت اصلی تشکیل شده است، استاتور ثابت و روتور متحرک. استاتور یک میدان مغناطیسی چرخشی ایجاد می کند و روتور این انرژی را به حرکت، یا به زبان دیگر انرژی مکانیکی، تبدیل می کند. استاتور به خط اصلی منبع سه فاز متصل است. جریان درون سیم‌پیچ‌های استاتور یک میدان مغناطیسی چرخشی خلق می کند که درون روتور جریان القا کرده و میدان مغناطیسی درون آن را نیز به راه می اندازد. اثر متقابل میادین مغناطیسی استاتور و روتور گشتاور چرخشی ایجاد می کند که شافت روتور را به حرکت درمی‌آورد.
سرعت چرخش
در صورتی که شافت القایی موتور با سرعتی برابر با سرعت میدان مغناطیسی بچرخد، جریان القایی درون روتور صفر خواهد بود. هرچند، به موجب اتلاف‌های مختلف، مثلا در یاتاقان‌ها، این غیرممکن بوده و سرعت همواره حدود ۱تا۵درصد کمتر از سرعت همزمان میدان مغناطیسی (slip) است. (موتورهای مغناطیسی ثابت هیچ اسلیپی تولید نمی کنند)
بهره‌وری
تبدیل انرژی در موتور بدون اتلاف نیست؛ این اتلاف ناشی از اتلاف‌های مقاومتی، اتلاف‌های تهویه، اتلاف‌های مغناطیسی کردن و اتلاف‌های اصطکاکی است.
کلاس عایق
مواد عایق داخل سیم‌پیچ‌های موتور به کلاس‌های مختلفی متناسب با استاندارد IEC 60085 (استانداردی که کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک منتشر کرده است) تقسیم می شوند. یک کاراکتر (حرف) متناظر با دمایی که حد بالایی محدوده‌ی عایق شده است، هر کلاس را مشخص میکند. اگر حد بالایی به میزان۱۰ درجه سانتیگراد و برای یک دوره‌ی پایدار زمانی نقض شود، عمر سرویس عایق نصف شده است.
کلاس‌های محافظ
کلاس‌های محافظ، منطبق بر استاندارد IEC 60034-5، نحوه‌ی محافظت از موتور در مقابل تماس و آب را مشخص می کند؛ کلاس‌ها با حروف IP و ۲ رقم کنارشان مشخص شده است. رقم اول محافظت در مقابل تماس و نفوذ ذرات جامد و رقم دوم محافظت در برابر آب را مشخص می کند.
برای مثال در IP23 : (عدد۲) محافظت در مقابل ذرات جامد بزرگتر از ۱۲ میلیمتر و (عدد۳) محافظت در برابر اسپری مستقیم آب تا ۶۰درجه سانتیگراد به طور عمودی.
روش‌های خنکسازی
روش‌های خنکسازی منطبق بر استاندارد IEC 60034-6 نحوه‌ی خنک کردن موتور را بیان می کند. این روش‌ها با حروف IC به همراهی چند رقم که مدل خنک‌کنندگی (بدون تهویه – خودتهویه – خنکسازی تحمیلی) و سبک خنکسازی عملیات (خنکسازی داخلی – خنکسازی سطحی – خنکسازی مدار بسته – خنکسازی مایع و …) را مشخص میکند، بیان می شود.
زیمنس برند مورد اعتماد قریب به اتفاق سازندگان کمپرسور باد صنعتی است. لیکن در سال‌های اخیر و با ظهور تولیدکنندگان جدید، در صورت بررسی دقیق و اطمینان از کیفیت، تهیه موتور از سازندگان دیگر را نیز میتوان مدنظر قرار داد. با پذیرش ریسک!
گشتاور چیست؟ *torque*
گشتاور چرخشی موتوری الکتریکی بیانگر ظرفیت چرخش روتور آن است. هر موتور یک گشتاور بیشینه دارد. این بدان معناست که در صورت اعمال باری فراتر از این گشتاور، موتور امکان چرخش را نخواهد داشت. در بار (لود) معمول موتور به طور قابل توجهی پایینتر از بیشینه گشتاور خود کار می کند، هرچند توالی استارت لود بالاتری را می طلبد. عمومامشخصات موتور بر روی نمودار گشتاور ارائه می شود.
برندهای مشهور سازنده‌ی الکتروموتور
الکتروموتورهای ۱۰ برند شناخته شده که بر روی عموم دستگاه‌های کمپرسور هوای فشرده اسکرو برقی اطلس کوپکو، اینگرسولرند، کمپرسور کایزر، کمپ ایر و سول ایر بکار گرفته شده اند عبارت است از:
۱. زیمنس
۲. ABB یا آسئا براون بووری
۳. WEG برزیل
۴. بالدور که به تازگی زیرمجموعه‌ی ABB شده است.
۵. TECO
۶. ماراتن الکتریک
۷. Nidec
۸. Leroy Somer که به تازگی زیرمجموعه‌ی Nidec شده است.
۹. توشیبا
۱۰. Regal Beloit
طبیعتا سایر مدل‌های الکتروموتور بکارگرفته شده بر روی کمپرسور هوای فشرده اسکرو برقی به شهرت موارد فوق نیست، ولی این چیزی در مورد کیفیت احتمالی آن بیان نمیکند. ۱۰ برند فوق اعتبار کافی در بازار جهانی دارند تا مراقب کیفیت موتورهای الکتریکی ساخت خود باشند. در حال حاضر هزینه‌های سیم‌پیچی و تعمیر موتور الکتریکی کمپرسورهای موجود در بازار گاه سر به هزینه‌های میلیاردی میکشد.
